Szeroko czy wąsko?
Jak dobrać obręcze i opony w kołach szosowych
Poradnik Evanlite | Blog 2024
Wybór kół i opon to główny elementy ulepszeń sprzętu w rowerze szosowym. Zarówno szerokie, jak i wąskie zestawy mają swoje zalety i wady – to, co sprawdzi się w jednym scenariuszu, może nie działać tak dobrze w innym. To zależy - od stylu jazdy, prędkości czy rodzaju tras. Szczegółowo wyjaśniamy to w tym artykule.
Szerokie kontra wąskie obręcze i opony – kiedy i dlaczego?
Szersze obręcze, czyli takie o wewnętrznej szerokości ok. 21 - 25 mm w połączeniu z oponami 28-32 mm, sprawdzą się bardzo dobrze na drogach o gorszej jakości nawierzchni, gdzie kluczowe jest tłumienie nierówności i zapewnienie komfortu, co finalnie przekłada się na szybszą jazdę. Niższe ciśnienie w szerokich oponach – rzędu 60-70 PSI (ok. 4 - 5 barów). Szersza opona zwiększa powierzchnię kontaktu z asfaltem, co poprawia kontrolę nad rowerem, szczególnie w zakrętach i na mokrej nawierzchni. Jednak ten komfort i lepsza przyczepność wiążą się z pewnym kosztem – większa opona i koło zwiększają opory aerodynamiczne, co może nie być idealne przy wyższych prędkościach.
Z drugiej strony, węższe zestawy – obręcze o wewnętrznej szerokości ok. 18 - 21 mm w połączeniu z oponami 23-25 mm – w wielu testach nadal pozostają bezkonkurencyjne, jeśli chodzi o maksymalne osiągi na równych, gładkich asfaltach, szczególnie przy wysokich prędkościach.
Na dobrze utrzymanych drogach i przy prędkościach powyżej 40 km/h, aerodynamika ma kluczowe znaczenie, a mniejsze opony generują mniej oporu powietrza. Przy takim zestawie możemy stosować wyższe ciśnienie, na poziomie 90-110 PSI (ok. 6 - 7.5 barów), co zmniejsza opory toczenia, choć odbywa się to kosztem komfortu.
Równowaga między aerodynamiką a komfortem
Aerodynamika ma ogromne znaczenie przy wysokich prędkościach. Badania pokazują, że przy prędkościach ok. 50 km/h różnica w oporze aerodynamicznym między kołami o takiej samej wysokości obręczy, ale różnych szerokościach, może wynosić ok. 3 watów na korzyść węższych zestawów. Im węższa opona i mniejsza powierzchnia kontaktu z nawierzchnią, tym lepsze przepływy powietrza i niższy opór, co przekłada się na większe prędkości. Zasada ta ma jednak swoje ograniczenia – kiedy nawierzchnia staje się bardziej nierówna, wąskie opony tracą swoje zalety, bo nie są w stanie odpowiednio amortyzować wstrząsów, co prowadzi do strat energii na wibracjach i niedostrzegalnego mikro-podbijania kół.
W praktyce, przy prędkościach rzędu 25-30 km/h, różnice w oporach aerodynamicznych między szerokimi a wąskimi zestawami są znikome. Na takich prędkościach, szczególnie na dłuższych trasach, szersze opony mogą nawet oferować przewagę – lepiej radzą sobie z wibracjami i zapewniają większy komfort, co pozwala na dłuższą, bardziej efektywną jazdę.
Znaczenie profilu obręczy i opon
Szerokość kół i opon wpływa również na ich "interakcję z powietrzem" – szczególnie przy bocznym wietrze. Koła zbudowane w oparciu o obręcz o wysokości 30-50 mm w połączeniu z szerszymi oponami oferują lepszą stabilność przy bocznym wietrze. Wysokie obręcze 60-80 mm mogą co prawda oferować lepszą aerodynamikę przy prostolinijnym ruchu, ale ich wysoka podatność na podmuchy wiatru utrudnia kontrolę nad rowerem, szczególnie przy większych prędkościach.
Dlatego wiele nowoczesnych obręczy ma bardziej zaokrąglony profil (tzw. kształt litery U) - bardziej zaokrąglony, szczególnie w środkowej części.
W poprzedniej "generacji" obręczy, profil często przypominał literę V – wąski i ostro zwężający się ku szprychom, co miało na celu maksymalizację aerodynamiki w warunkach jazdy na wprost. Problem z tym rozwiązaniem pojawiał się jednak przy bocznych wiatrach, sprawiając, że koła były bardziej podatne na silne podmuchy.
Węższe obręcze i opony (np. obręcz ok. 20 mm wewnątrz + opona 25c) są optymalnym wyborem dla kolarzy ścigających się na szybkich trasach i dobrej jakości asfaltach, ponieważ zmniejszają one opory aerodynamiczne. Badania pokazują, że różnica w oporach między wąskimi a szerokimi oponami szosowymi przy prędkości 50 km/h może wynosić nawet 3-6 watów na korzyść węższych opon. Dla osób dążących do maksymalnych prędkości, ten zysk energetyczny stanowi różnicę.
Szeroko – komfort na trudniejszych trasach
Wewnętrzna szerokość obręczy na poziomie 21-25 mm i opony o szerokości 28-32c (realnie na takich obręczach będą 1-3 mm szersze) zapewniają większą powierzchnię kontaktu z nawierzchnią, co przekłada się na efektywniejsze tłumienie nierówności, większą przyczepność i stabilność podczas pokonywania zakrętów. Szersze opony mogą być napompowane do niższego ciśnienia (60-70 PSI), co na gorszym jakościowo asfalcie redukuje wytracanie energii poprzez efektywniejsze tłumienie nierówności.
Na nierównych nawierzchniach wibracje, które musisz pokonać, mogą powodować większe straty energii niż dodatkowe waty związane z aerodynamiką szerszej opony. W praktyce, różnica w oporach toczenia między oponą 25 mm a 30 mm na nierównej drodze może wynosić wg. różnych dostępnych testów ok. 2-4 watów przy prędkości 35 km/h na korzyść szerszej opony, która efektywniej tłumi nierówności.
Aerodynamika kontra tłumienie nierówności
Podstawową różnicą między szerokimi a wąskimi zestawami kół i opon jest balans między aerodynamiką a komfortem. Wąskie koła i opony (obręcze 17-19 mm wewnątrz, opony 20-25 mm) są mistrzami w minimalizowaniu oporów powietrza. Przy wyższych prędkościach powyżej 35 km/h, gdzie zaczynają być widoczne różnice - taki zestaw zapewnia najniższe opory aerodynamiczne, co przekłada się na wyższą prędkość przy mniejszym wysiłku.
Jednak ten zestaw traci na wydajności na gorszej jakości nawierzchniach. Kiedy droga staje się nierówna, pojawiają się wyboje czy zmienne warunki pogodowe, to szersze zestawy (obręcze 21-25 mm wewnątrz, opony 28-32 mm) zyskują przewagę. Szersze opony, dzięki większemu tłumieniu drgań, mogą pozwolić ci zaoszczędzić energię, którą w przeciwnym razie tracisz na absorbowaniu mikro-wstrząsów.
Jak dobrać szerokość opon do obręczy?
Dzięki postępowi w konstrukcji kół, zwłaszcza w profilu obręczy i ich szerokości, szerokie opony nie muszą już być idealnie dopasowane do szerokości obręczy, aby zachować dobrą aerodynamikę. Współczesne testy pokazują, że różnice w szerokości opony i obręczy mają mniejszy wpływ na aerodynamikę niż kiedyś sądzono. Obecnie większe znaczenie mają takie czynniki jak komfort, stabilność oraz zmniejszenie oporów toczenia, które można osiągnąć przez odpowiedni dobór opon i ciśnienia.
Przykładowo, opona 30 mm założona na obręcz o szerokości zewnętrznej 28 mm może sprawdzić się lepiej na gorszej jakości nawierzchniach i mokrych warunkach, ponieważ oferuje lepsze tłumienie i większy komfort w porównaniu do opony 26 mm na tej samej obręczy. Szersza opona lepiej amortyzuje wibracje, co może zmniejszyć zmęczenie podczas dłuższych jazd i poprawić ogólne wyniki. Z kolei, jeśli celem jest maksymalizacja prędkości na gładkich, szybkich asflatach, gdzie tłumienie nierówności ma mniejsze znaczenie, węższa opona – np. 25-26 mm – będzie lepszym wyborem. W takich warunkach węższe opony generują mniejsze opory aerodynamiczne, co przekłada się na wyższe osiągi przy dużych prędkościach.
Dobór szerokości opon i obręczy powinien być dostosowany do warunków jazdy – szerokie opony i obręcze zapewniają większy komfort i kontrolę na trasach granicznych szosa/allroad, w przeciwieństwie do węższych zestawów, które lepiej sprawdzą się podczas szybkiego ścigania się po szosie, gdzie priorytetem są prędkość i aerodynamika.
Znaczenie niskiej masy kół i opon
Niska masa zestawu kół i opon rzeczywiście odgrywa ważną rolę w osiągach, ale sama w sobie nie jest jedynym czynnikiem decydującym o prędkości i efektywności jazdy. Wbrew powszechnym przekonaniom, dążenie do jak najniższej masy nie zawsze przynosi najlepsze rezultaty, a istotniejsza jest równowaga między wagą, aerodynamiką, sztywnością i komfortem - w zależności od warunków, w jakich jeździsz.
Lżejsze koła pozwalają na szybsze przyspieszanie, co jest kluczowe na podjazdach i przy nagłych zmianach tempa. Jednak często oznaczają kompromisy. Im lżejsze koło, tym zazwyczaj niższa obręcz, mniej materiału i mniejsza sztywność zestawu. Sztywność z kolei jest kluczowa przy dynamicznej jeździe, szczególnie podczas zrywów i generowaniu wysokiej mocy. Bardzo lekkie koła są zazwyczaj mniej sztywne, co wynika z konieczności zastosowania lekkich materiałów. Niższa sztywność zestawu prowadzi do mniejszej efektywności w przekazywaniu mocy, zwłaszcza przy generowaniu jej na wysokim poziomie.
Im lżejsze komponenty, tym również większa podatność na uszkodzenia. Opony wyścigowe, które ważą około 200-250 gramów na sztukę, są bardzo lekkie i szybkie, ale jednocześnie bardziej podatne na przebicia. Lżejsze obręcze, często wykonane z bardzo mniejszej ilości włókna węglowego, mogą być mniej odporne na uderzenia i uszkodzenia mechaniczne, co może prowadzić do ich deformacji lub pęknięcia w skrajnych przypadkach.
Współczesne technologie produkcji kół pozwalają na coraz lepsze łączenie lekkości z wytrzymałością, sztywnością i aerodynamiką. Przykładem mogą być koła o wysokości obręczy 50 mm, ważące około 1400-1550 gramów, które łączą doskonałą aerodynamikę z bardzo przyzwoitą wagą, co sprawia, że nadają się zarówno na płaskie, szybkie trasy wyścigów, jak i na bardziej górzyste trasy.
Ciśnienie – nie mniej ważny element
Ciśnienie w oponach ma ogromny wpływ na jazdę, niezależnie od tego, jak szerokie są obręcze i opony. Wyższe ciśnienie w wąskich oponach ok. 90-100 PSI (czyli ok. 6 - 7 barów) dla opon 23-25 mm minimalizuje opory toczenia, co jest idealne na gładkich asfaltach, gdzie każda nierówność drogi jest minimalna, a prędkość jazdy wyższa. Jednak skrajnie wysokie ciśnienie względem obciążenia, pogorszy komfort i nie poprawi oporów toczenia.
W przypadku szerszych opon (28-32 mm) ciśnienie w przedziale 60-70 PSI (czyli ok. 4-5 barów) pozwala lepiej tłumić drgania, co przekłada się na bardziej komfortową jazdę i paradoksalnie niższe opory toczenia na gorszych nawierzchniach. Warto też mieć na uwadze, że na dłuższych dystansach niższe ciśnienie zmniejsza wibracje przenoszone na ciało, co pozwala zaoszczędzić energię i poprawia efektywność jazdy.
Wartości ciśnienia uśrednione pod zawodnika 85 kg
WNIOSKI
Jeśli zależy Ci na prędkości na gładkich nawierzchniach i szybkich trasach, najlepszym wyborem będą węższe opony, około 25c, napompowane do wyższego ciśnienia, zamontowane na obręczach o wewnętrznej szerokości około 18-22 mm. Takie połączenie minimalizuje opory toczenia i opory aerodynamiczne, co pozwala osiągać wyższe prędkości przy mniejszym wysiłku, jednocześnie zachowując odpowiedni komfort i stabilność prowadzenia roweru wyścigowego. To rozwiązanie idealnie sprawdzi się dla kolarzy startujących w czasówkach, wyścigach kolarskich czy tzw. ustawkach, gdzie prędkości często przekraczają 40 km/h.
W przypadku szerszych opon (28-32 mm) ciśnienie w przedziale 60-70 PSI (czyli ok. 4-5 barów) pozwala lepiej tłumić drgania i poprawia stabilność prowadzenia, co przekłada się na bardziej komfortową jazdę i niższe opory toczenia na gorszych nawierzchniach z pogranicza szosy/allroad. Warto też mieć na uwadze, że na dłuższych dystansach niższe ciśnienie i szersza opona zmniejsza wibracje przenoszone na ciało, co pozwala zaoszczędzić energię i poprawia efektywność wielogodzinnej jazdy.
Nasze zalecenia i modele
Jeśli mowa o kołach szosowych wyścigowo-treningowych, optymalnym wyborem na większość tras jest obręcz o wysokości ok. 40-50 mm i szerokości wewnętrznej 20-22 mm. Dla tego typu zestawu można dobierać efektywną szerokość opon w zakresie 25-30c, w zależności od typu trasy, zachowując jednocześnie maksymalizację benefitów wynikających z: aerodynamiki zestawu, stosunkowo niskiej wagi i odpowiednio wysokiej sztywności.
Natomiast szersze obręcze szosowe o szerokości wewnętrznej 23-25 mm dedykowane są do połączenia z szeroką oponą szosową 28-32c a nawet szersze roadplus. Warto jednak mieć na uwadze, że realna szerokość takiej opony na szerokiej obręczy będzie większa niż nominalna - jest to ok. 2-3 mm szerzej, czyli opona 30c przyjmie ok. 32-33 mm w zależności od producenta. Tego typu zestaw to dobre rozwiązanie na trasy z pogranicza szosy z allroad, gdzie priorytetem jest wysoki komforty jazdy i ewentualne korzyści na gorszych odcinkach trasy. Jednak w przypadku szybkiej szosowej trasy i wysokiej prędkości powyżej ok. 35 km/h, tego typu zestaw, będzie sprawiał wrażenie "zamulania".
W przypadku kół z naszej oferty jako wysoce uniwersalny zestaw kół szosowych, który bardzo dobrze wpisze się w charakterystykę większości tras rekomendujemy model New Disc 45 mm o szerokości obręczy wewnętrznej 21 mm. Tego typu obręcz pod względem osiągów dostosowana jest dla opon 25-30c, a wysokość stożka 45 mm przyczynia się do niskiej masy kół i marginalnego wpływu wiatru bocznego na obręcz.
Dla wyższych prędkości około-wyścigowych na płaskich i pagórkowatych trasach, dobrze sprawdzi się również nasz model New Champion o wysokości obręczy 48-53 mm. Pofalowany kształt obręczy przyczynia się do zniwelowania wpływu wiatru bocznego poprzez efektywniejszy przepływ powietrza i wysokiej aerodynamiki takiego zestawu. Rekomendowany zakres opon 25-28c.
Dla bardziej allroadowych zastosowań, trafny będzie model Road-OFF o wewnętrznej szerokości obręczy 25 mm i wysokości 45 mm, na który z powodzeniem można założyć szosową oponę 32c i cieszyć się wysokim komfortem na każdej trasie przy jednoczesnym zachowaniu niskich oporów toczenia i możliwością stosowania także szerszych, typowo gravelowych opon. Road-OFF to właściwy wybór dla rowerów allroad, gdzie liczy się uniwersalność.
-
NEW CHAMPION
1269 €
-
NEW DISC 50 BLACK
1119 €
